Om kinderen nóg beter te beschermen tegen ernstige infectieziekten gaat het Rijksvaccinatieprogramma vanaf 2025 veranderen.
Voordat een vaccin op de markt komt, doorloopt het een lang en zorgvuldig proces. Veel vaccins worden uiteindelijk niet goedgekeurd. Wist je dat het ontwikkelen van een vaccin gemiddeld 10 tot 15 jaar duurt? Vaccinaties uit het Rijksvaccinatieprogramma moeten aan strikte eisen voldoen.
De eerste fase bestaat uit verkennen: tegen welke ziekte is een vaccin nodig, voor wie is het vaccin en wat is haalbaar? Daarna volgt het preklinisch onderzoek, waarbij er uitgebreide testen worden gedaan op de werking en veiligheid van het vaccin. De volgende fase is het klinisch onderzoek. Een medisch ethische commissie bepaalt eerst of er onderzoek bij proefpersonen gedaan mag worden met het vaccin. Als dit mag, volgen verschillende fasen:
Als een vaccin ontwikkeld is, beoordelen onafhankelijke instituten en wetenschappers deze. Zij kijken naar de werking, kwaliteit en veiligheid van het vaccin. Een vaccin wordt gezien als een geneesmiddel en moet daarom - voordat het op de markt komt - zijn geregistreerd bij het Europese Agentschap voor de geneesmiddelenindustrie, ook wel de European Medicines Agency (EMA), of het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Door registratie bij deze instituten is het zeker dat de veiligheid en effectiviteit is aangetoond.
Niet alle vaccins worden aan het Rijksvaccinatieprogramma toegevoegd. De Gezondheidsraad - een onafhankelijke, wetenschappelijke adviesraad - adviseert het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) hierover. De Gezondheidsraad gaat na hoe vaak een bepaalde infectieziekte in Nederland voorkomt, hoe ernstig de ziekte is en of het vaccineren van een grote groep mensen voldoende bescherming biedt. Daarbij worden de voordelen afgewogen tegen de nadelen (waaronder bijwerkingen). Door onder andere wetenschappelijk onderzoek geeft de Gezondheidsraad advies welke groep op welke leeftijd het beste gevaccineerd kan worden.
De bijwerkingen van vaccinaties en medicijnen kunnen zowel door mensen zelf als professionals gemeld worden bij Bijwerkingencentrum Lareb. Dit is een meld- en kenniscentrum voor bijwerkingen van geneesmiddelen, vaccins en gezondheidsproducten. Jaarlijks brengt het Lareb een rapport uit over de meldingen van bijwerkingen over vaccinaties die zijn binnengekomen.
Het Rijksvaccinatieprogramma is afhankelijk van de vaccins die ontwikkeld worden door fabrikanten. Alleen de fabrikanten hebben commerciële belangen. Om te voorkomen dat deze een rol gaan spelen zijn maatregelen genomen. Omdat een vaccin wordt gezien als geneesmiddel, moet het geregistreerd zijn bij het Europese agentschap voor de geneesmiddelenindustrie of het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen. Om het vaccin bij deze instanties te registreren, moeten zowel de veiligheid als de effectiviteit zijn aangetoond. Onafhankelijk van de fabrikanten doen ook universiteiten en overheden onderzoek naar de veiligheid en effectiviteit van vaccins. Vervolgens geeft de Gezondheidsraad advies aan de verantwoordelijke minister. Op deze manier wordt ervoor gezorgd dat er alleen vaccinaties worden gegeven die veilig en effectief zijn en er geen commerciële belangen mee kunnen spelen.
